Paratoi ar gyfer Rhyddhau | Helpu pobl i deimlo’n barod i adael yr ysbyty
Mae gadael yr ysbyty yn gam allweddol mewn adferiad, yn enwedig i gleifion mewnol sy’n gadael gofal ysbyty ar gyfer iechyd meddwl. Gall ddod â gobaith ochr yn ochr â phryderon naturiol ynghylch yr hyn fydd yn digwydd nesaf.
Mae Safonau Rhyddhau Diogel Cymru (2025) yn gosod disgwyliadau clir fel bod pobl yn profi trosglwyddiad i’r cartref sy’n ddiogel, prydlon ac yn canolbwyntio ar y person. Maent yn amlinellu sut mae angen dull sy’n canolbwyntio ar y person ac sy’n dosturiol.
Wrth i ni nodi Diwrnod Iechyd Meddwl y Byd ddydd Gwener 10 Hydref, rydym wedi gofyn i Goleg Adfer a Lles Caerdydd a’r Fro roi cipolwg ar sut maen nhw’n rhoi’r egwyddorion hyn ar waith…
Gan Susie Boxall, Arweinydd Strategol ar gyfer Profiad Bywyd:
Mae Paratoi ar gyfer Rhyddhau (P4D) yn gwrs pum sesiwn ar gyfer cleifion mewnol sy’n agosáu at gael eu ryddhau, gan ganiatáu iddynt gynllunio’n dda a theimlo’n fwy hyderus ynglŷn â dychwelyd i’w bywydau. Fe’i cynhyrchwyd ar y cyd â chleifion, ymarferwyr iechyd meddwl a hyfforddwyr cymheiriaid, ac fe’i cyd-hwylusir gan y Coleg Adfer gyda mewnbwn gan dimau wardiau a phartneriaid. Mae pob un o’n sesiynau’n canolbwyntio ar yr hyn sy’n bwysig i’r unigolyn ac yn llunio cynllun y gallant ei gymryd gyda nhw.
Mae cyfranogwyr yn gweithio ar eu Cynllun Gofal a Thriniaeth, yn dysgu beth i’w ddisgwyl gan wasanaethau cymunedol, yn ystyried perthnasoedd a ffiniau, yn ymarfer hunanofal, ac yn creu Pasbort Llesiant personol i arwain y dyddiau a’r wythnosau cyntaf gartref. Ar ôl y cyfnod fel claf mewnol, mae ein cefnogaeth yn parhau yn y gymuned trwy sesiwn galw heibio ar ôl rhyddhau. Mae’r sesiynau hyn yn cynnig lle cyfeillgar i alw heibio, datrys problemau ymarferol a chadw mewn cysylltiad â chymorth gan gymheiriaid ac ymarferwyr.
Sut mae’r sesiynau’n cael eu rhedeg
Mae ein grwpiau’n fach er mwyn galluogi amser a lle i drafod. Caiff sesiynau eu cyd-hwyluso gan hyfforddwyr cymheiriaid ac ymarferwyr, gan fanteisio ar ystod o arbenigedd. Er enghraifft:
- Mae uwch reolwr nyrsio yn esbonio sut mae Timau Iechyd Meddwl Cymunedol yn gweithio a ble i ddod o hyd i gymorth os bydd amgylchiadau’n newid.
- Mae Riverside Advice yn darparu canllawiau ar fudd-daliadau, dyled a mynediad digidol.
- Mae fferyllwyr yn ateb cwestiynau am feddyginiaeth.
- Mae therapyddion galwedigaethol yn cefnogi cynllunio trefn ddyddiol a gweithgareddau ystyrlon.
Rydw i wedi gweld o brofiad personol sut mae cynnal sesiynau sydd â chroeso cynnes a lletygarwch syml yn y Coleg Adfer yn helpu pobl i deimlo eu bod yn cael eu parchu, a’u bod yn ddiogel ac mewn rheolaeth.
Y gwahaniaeth a wnawn
Mae’r nod yn syml: mae pobl yn gadael yr ysbyty yn teimlo’n fwy parod, gyda chynllun cliriach a chysylltiadau cryfach â chefnogaeth. Mae’r ffigurau lleol rydyn ni wedi’u cofnodi’n awgrymu bod ein dull ni’n gwneud gwahaniaeth ystyrlon.
Mae ail-dderbyniadau ymhlith graddedigion Paratoi ar gyfer Rhyddhau tua 7.4%, o’i gymharu â chyfartaledd cenedlaethol o 33%. Gan ddefnyddio cost nodweddiadol o £900 y gwely y dydd ac arhosiad cyfartalog o dair wythnos, mae hyn yn cyfateb i arbediad o tua £340,000 – wedi’i wirio gan ein cydweithwyr Gwerth mewn Iechyd.
Ochr yn ochr â’r niferoedd, mae cyfranogwyr wedi dweud wrthon ni eu bod yn fwy hyderus gyda meddyginiaeth, bod eglurder ynghylch pwy i gysylltu â nhw, a bod camau ymarferol yn barod ar gyfer y dyddiau cyntaf gartref.
“Mae’n fy atgoffa ein bod ni i gyd yn ddynol ac nad ydym ni ar ein pennau ein hunain. “Dw i’n meddwl bod angen i ni rannu ein meddyliau a’n teimladau yn fwy.”
Person Graddedig Paratoi ar gyfer Rhyddhau, 2025
Cyd-fynd â’r Safonau Rhyddhau Diogel
Yn fwriadol, rydym wedi gweithio i sicrhau bod Paratoi ar gyfer Rhyddhau yn adlewyrchu ysbryd a manylion y safonau cenedlaethol newydd. Mae wedi bod yn galonogol gweld ein llwyddiant o ystyried yr ymdrech rydym wedi’i gwneud i sicrhau bod y cwrs yn cyd-fynd â’r safonau. Mae ein dull wedi cynnwys:
- Cynllunio cynnar ar y cyd: Mae’r paratoadau’n dechrau cyn rhyddhau, gyda rolau clir ar draws partneriaid y ward, y gymuned a’r trydydd sector, sy’n bwydo i drafodaethau tîm amlddisgyblaethol.
- Canolbwyntio ar y person a hygyrch: Mae pobl yn llunio eu cynllun gofal a thriniaeth, yn defnyddio deunyddiau iaith glir ac yn mynd â Phasbort Llesiant gyda nhw. Mae addasiadau rhesymol yn arferol.
- Addysg a pharatoi: Mae’r safonau’n galw am fynediad i sesiynau Coleg Adfer i gefnogi cynllunio. Mae Paratoi ar gyfer Rhyddhau yn darparu hyn yn gyson ac yn cysylltu pobl ag adnoddau fel Dewis Cymru.
- Cynnwys y rhwydwaith cymorth: Gyda chydsyniad, gwahoddir gofalwyr a chefnogwyr i gymryd rhan, gyda gwybodaeth glir am gysylltiadau a llwybrau i helpu.
- Meddyginiaeth a dilyniant: Mae sesiynau gyda chymorth fferyllfa yn meithrin dealltwriaeth a hyder, ac mae’r rhaglen yn helpu pobl i baratoi ar gyfer apwyntiad dilynol ar ôl 72 awr.
Rhannu dysgu a’r camau nesaf
Mae diddordeb mewn Paratoi ar gyfer Rhyddhau yn tyfu drwy’r amser ac rwy’n disgwyl y bydd hwb pellach trwy gyflwyno’r Safonau Rhyddhau Diogel.
Yn y dyfodol agos, bydd y tîm yn cyflwyno yng nghynhadledd Adsefydlu Coleg Brenhinol y Seiciatryddion ym mis Tachwedd 2025. Byddwn yn rhannu’r cwrs gydag Addysg a Gwella Iechyd Cymru drwy’r Tîm Profiad Bywyd Cenedlaethol i’w ledaenu a’i ehangu ledled Cymru, sy’n cynnwys cynnig hyfforddiant i gefnogi eraill yn eu darpariaeth leol.
Mae Suzanne Rankin (Prif Swyddog Gweithredol Bwrdd Iechyd Prifysgol Caerdydd a’r Fro) hefyd wedi gwahodd y Coleg i gymryd rhan yn ei sesiwn ymgysylltu fisol, sy’n tynnu sylw at arfer effeithiol ac yn edrych ar gyfleoedd i rannu arferion da ar draws y sefydliad. Rwyf wir wedi fy nghalonogi gan y gydnabyddiaeth ehangach rydym wedi’i derbyn hefyd – gan gynnwys gwahoddiadau i ddigwyddiadau cenedlaethol, cyfleoedd cyhoeddi, ac enwebiad Arloesedd mewn Iechyd Meddwl gan Gyfnodolyn y Gwasanaeth Iechyd (HSJ).
Wrth edrych ymlaen, bydd y Coleg yn parhau i ymgorffori Paratoi ar gyfer Rhyddhau ar draws wardiau, yn cryfhau casglu data arferol, ac yn ehangu’r rhwydwaith ôl-ryddhau.
Negeseuon allweddol
Mae paratoi i adael yr ysbyty yn rhan greiddiol o adferiad. Mae Coleg Adfer a Lles Caerdydd a’r Fro yn dangos y gall cwrs byr, ymarferol a gyd-gynhyrchwyd helpu pobl i deimlo’n barod, eu cysylltu â’r gefnogaeth gywir a lleihau’r tebygolrwydd o ail-dderbyn.
Wrth i Gymru fabwysiadu’r Safonau Rhyddhau Diogel, mae Paratoi ar gyfer Rhyddhau yn cynnig dull clir a throsglwyddadwy i eraill ei ddefnyddio’n hyderus. Mae buddsoddi yn adferiad pobl cyn iddynt adael gofal cleifion mewnol, yn ein dwyn yn agosach at ddyfodol pan nad yw rhyddhau o’r ysbyty yn ddiwedd, ond mae’n ddechrau newydd.