Beth yw cymuned sy’n gyfeillgar i ddementia, a pham mae’n bwysig?

Posted on by

Gan Lowri Morgan, Rheolwr Rhaglen Dementia, Partneriaeth Ranbarthol Cwm Taf Morgannwg

I nodi Wythnos Gweithredu Dementia (19-25 Mai), rydym yn rhannu cyfres o flogiau a ysgrifennwyd gan aelodau o’n tîm dementia a chydweithwyr y GIG sy’n arwain ar waith i wella gofal dementia mewn rhanbarthau ar draws Cymru.

Edrychwch ar ein tudalennau dementia i weld sut rydym yn gweithio gyda’n gilydd i wneud Cymru’n wlad sy’n ystyriol o ddementia.  

Un o’r pethau gorau am fy swydd yw gwrando ar straeon pobl. Boed yn natur neu’n feithrin, mae tyfu i fyny ym Merthyr yn sicr wedi rhoi’r sgiliau i mi sbarduno sgyrsiau gyda’r rhan fwyaf o bobl!

Fel Rheolwr Rhaglen Dementia ar gyfer Partneriaeth Ranbarthol Cwm Taf Morgannwg, mae gennyf y fraint o weithio gyda llawer o bobl a gwrando arno, o weithwyr proffesiynol rheng flaen i aelodau o’r gymuned.

Pan fydd pobl yn gofyn beth rydw i’n ei wneud, rwy’n dweud, “Rwy’n ceisio gwneud pethau’n well i bobl sy’n byw gyda dementia a’u teuluoedd.” Er bod hyn yn cynnwys gwella gwasanaeth – o ddiagnosis cynnar i gymorth parhaus – mae hefyd yn golygu creu amgylcheddau mwy derbyniol, cynhwysol a diogel.

Pam mae hyn yn bwysig?

Mae pobl wedi dweud wrthym y byddent yn hoffi cyfleoedd i “dal i fod yn fi”, ac weithiau gall byw gyda dementia deimlo fel bod label arnyn nhw. Mae stigmateiddio yn rhan heriol o brofiadau pobl, ac mewn gwirionedd, mae ymchwil gan Alzheimer Society Canada yn dangos y gall hyn fod yn fwy dinistriol na’r diagnosis ei hun.

Er mwyn mynd i’r afael â hyn, mae’n rhaid i ni greu cymunedau sy’n gyfeillgar i ddementia lle, fel y mae’r Gymdeithas Alzheimer’s yn ei ddweud, “mae pobl â dementia yn cael eu deall, eu parchu a’u cefnogi.”

Creu Cwm Taf Morgannwg sy’n gyfeillgar i ddementia

Ychydig flynyddoedd yn ôl, fe wnaethom arwain ymgyrch Gwrando Cymunedol i ddeall beth sydd ei angen ar bobl â dementia a’u teuluoedd i deimlo eu bod wedi’u cefnogi a’u cynnwys yn ein cymunedau. Buom yn siarad â dros 500 o bobl ym Mhontypridd a Gilfach Goch. Er bod pobl yn dathlu ymdeimlad o gymuned a harddwch ein tirweddau, nodwyd meysydd gan gynnwys trafnidiaeth, rhannu gwybodaeth, a gweithgareddau dementia-gyfeillgar gwell fel pethau i’w gwella.

Un o’m dysgu mwyaf yw sylweddoli nad yw gwrando yn unig un ffordd – mae’n ddeialog a dealltwriaeth a rennir. Dywedodd Sarah, un o’n gwirfoddolwyr Gwrando Cymunedol, mai’r prosiect oedd “y peth gorau i mi ei wneud erioed”. Ymunodd â’r prosiect Gwrando Cymunedol yn Gilfach Goch ar ôl cael trafferth gyda phroblemau iechyd meddwl a chorfforol.

Wedi’i ysbrydoli gan stori Sarah? Gwyliwch ei ffilm.

Trwy sgwrsio ag aelodau o’r gymuned leol, dysgodd Sarah pa mor ynysig y gall byw gyda dementia fod, yn enwedig mewn amgylchedd newydd. Roedd Sarah mor ysbrydoledig i actio; datblygodd y syniad o ‘Craft Yourself Calm’. Ar ôl profi teimladau o straen ei hun, roedd hi’n gwybod y byddai crefftau yn helpu i leddfu pryder a phryderon.

Mae Sarah, fel llawer o rai eraill, yn dangos beth sy’n bosibl. Un o’r negeseuon a’r heriau cryfaf rydyn ni wedi’u clywed yw pwysigrwydd “adeiladu cymunedau sy’n gofalu”.

Felly, sut allwn ni ysbrydoli gweithredu cymunedol?

Yn gyntaf, mae angen i ni ddeall sut olwg sydd ar fod yn gyfeillgar i ddementia i ni ar draws Cwm Taf Morgannwg. Er bod y term hwn yn cael ei ddefnyddio’n eang, rydym am allu meintioli gweithredu a’r teimladau sy’n gysylltiedig ag ef.

Er enghraifft, rydym yn gwybod, i bobl â dementia a’u gofalwyr, gall ‘cyfeillgarwch dementia’ olygu cydnabod bod pawb yn profi dementia yn wahanol. Gall dangos parch, caredigrwydd a chefnogaeth helpu pobl i deimlo’n gyfforddus, hamddenol ac yn ddiogel ym mha bynnag le y maent yn dewis bod ynddo.

Yn ystod Wythnos Gweithredu Dementia, byddwn yn siarad â gwahanol aelodau o’r gymuned, gan gynnwys y rhai nad oes ganddynt brofiad o ddementia. Bydd ein ffrwd waith Cysylltydd Cymunedol, o fewn y Bartneriaeth Ranbarthol, wedyn yn defnyddio’r mewnwelediadau hyn i ddatblygu cynllun i adeiladu sgiliau a gwybodaeth yn ein cymunedau.

Trwy gychwyn gweithredoedd bach o garedigrwydd nawr, gallwn greu effaith barhaol ar gyfer cenedlaethau i ddod.

Helpwch ni gyda’n hymchwil

Ydych chi’n byw yn Rhondda Cynon Taf, Pen-y-bont ar Ogwr neu Ferthyr Tudful? Llenwch ein harolwg fel y gallwn ddeall beth mae cymuned sy’n gyfeillgar i ddementia yn ei olygu i chi.

Adnoddau

Yn y cyfamser, mae gan y Gymdeithas Alzheimer adnoddau defnyddiol ar eu gwefan yma.

Cysylltu â ni